De afgelopen reisde kardinaal Matteo Zuppi, aartsbisschop van Bologna en voorzitter van de Italiaanse bisschoppenconferentie, in persoonlijke opdracht van de paus naar Kiev en Moskou.
Vandaag maldde Kremlinwoordvoerder Dmitry Peskov dat er geen concrete beslissingen of overeenkomsten te melden zijn na de ontmoeting van de pauselijke afgezant met de adviseur Buitenland van Putin. “Als het nodig is, wordt de dialoog voortgezet”, zo werd gemeld.
Pauselijke vredesmissie in Rusland roept vragen op: Wordt het Vaticaan alleen als instrument gebruikt?
Het initiatief van de paus is nogal controversieel, ook met betrekking tot de Orthodoxe Kerk. De relatie tussen het Vaticaan en Rusland is gecompliceerd. Dit is vooral duidelijk geworden sinds het uitbreken van de oorlog in Oekraïne. Terwijl historisch neutrale staten zoals Zweden of zelfs Zwitserland reppen over steun aan Oekraïne in dit specifieke geval van oorlog, heeft het Vaticaan Moskou tot op heden niet genoemd als de agressor van de oorlog. In Rome benadrukt men liever medeleven met de slachtoffers dan de daders te berispen. Dit wordt bekritiseerd door experts, terwijl de Heilige Stoel haar aanpak verdedigt.
Het gerucht gaat al langer dat de Heilige Stoel wil bemiddelen in het conflict tussen Rusland en Oekraïne. Tijdens zijn bezoek aan Kiev ontmoette hij onder meer president Volodymyr Zelenskyj. Deze week was Zuppi in Moskou. Een ontmoeting met Vladimir Poetin zat er niet in, alleen waren er gesprekken met dejn adviseur buitenlands beleid en met de orthodoxe patriarch Cyrillus I, die wordt beschouwd als een groot voorstander van het beleid van Poetin, ook in de oorlog in Oekraïne.
Volgens de Heilige Stoel mag het echter niet expliciet over vredesbesprekingen gaan. Integendeel, de grond moet worden voorbereid om in de toekomst weer gesprekken tussen de twee strijdende partijen mogelijk te maken.
kritiek op het Vaticaan
De missie van Zuppi is echter waarschijnlijk alleen mogelijk omdat het Vaticaan geen partij koos in de oorlog. Voor de Oost-Europa-expert Regina Elsner is deze houding een tweesnijdend zwaard, zoals ze zei in een interview voorafgaand aan de officiële aankondiging van de Vaticaanse vredesmissie : “Natuurlijk is het belangrijk dat je aan beide kanten een stabiel contact hebt, zodat je, als onderhandelingspartner serieus zijn . Maar in deze oorlog is het heel duidelijk wie de agressor is en wie verantwoordelijk is voor de vernietiging en vernietiging in Oekraïne.”
Het Vaticaan zou liever in de gaten moeten houden hoe zijn acties in Kiev worden ontvangen. “Het is problematisch voor Oekraïne als het Vaticaan, als potentiële bemiddelaar, geen duidelijk standpunt inneemt over de vernietigingsoorlog van Rusland.”
Deze redenering wordt niet gedeeld door de Heilige Stoel. Paul Richard Gallagher is staatssecretaris van het Vaticaan. “Het is niet dat we niet zien wie de agressor en het slachtoffer zijn. De Heilige Vader ziet dat conflicten ingewikkeld zijn. Je kunt niet alleen over goed en kwaad praten, zo eenvoudig is het niet. Dat is precies waarom onze aanpak, op naar werken aan vrede.”
In juli 2022 bezocht hij zelf het oorlogsgebied in Oekraïne. Daarna verdedigde hij de neutraliteit van de pauselijke staten tegenover DOMRADIO.DE . “We proberen de lijn te volgen die de Heilige Stoel al eeuwenlang geeft”, zei aartsbisschop Gallagher.
Welke rol speelt de Orthodoxe Kerk?
De relatie tussen Moskou en Rome is een driehoeksrelatie, omdat hier niet alleen de Russische regering een rol speelt, maar ook de Russisch-Orthodoxe Kerk met de Patriarch Cyrillus I.
Ook in tijden van oorlog hecht Rome veel belang aan goede betrekkingen met de kerk in Moskou. ‘Jullie kennen elkaar heel goed. Sommige mensen die elkaar nu steeds weer ontmoeten, kennen elkaar al vele jaren.’ De Oost-Europa-expert Elsner vermoedt echter dat dit niet noodzakelijkerwijs gebaseerd is op wederzijdse liefde.
“Ik heb de indruk dat de orthodoxe bevolking, die de meerderheid vormt en de politieke elite vormt, het Vaticaan ziet als een bruikbare figuur in het Westen, waarmee men duidelijk kan maken dat men niet geïsoleerd staat en partners heeft in het Westen. Maar er is niet echt iemand die op theologisch niveau serieus moet worden genomen, iemand die een spirituele autoriteit is.”
In deze redenering past dat de apostolische nuntius in Moskou na het uitbreken van de oorlog een van de laatste diplomaten was die contact met de Russische regering onderhield, wat het Kremlin graag publiekelijk benadrukte.
Langere aanpak
Een nauwe band met Rome is echter niet iets dat alleen in tijden van oorlog is ontstaan. Al in februari 2021, een jaar voor het begin van de aanvalsoorlog, benadrukte de secretaris-generaal van de Russische katholieke bisschoppenconferentie, Stephan Lipke, dit: “De regering is zeer geïnteresseerd in goede betrekkingen met de paus. ook veel sterker geworden omdat veel andere relaties de afgelopen tien jaar hebben geleden. Daarom is de paus als paus nog belangrijker geworden “, zei de Duitse jezuïet in het DOMRADIO.DE- interview . “Daarom willen de centrale regering en de meeste regionale regeringen goede betrekkingen met de katholieke kerk in het land.”
Maar zijn bemiddelende gesprekken in oorlogstijd niet altijd beter dan geen gesprekken? De theoloog Elsner, die enkele jaren in Rusland woonde, is daar niet 100 procent van overtuigd. “Natuurlijk zou dat in principe een goede uitgangspositie zijn om aan deze kant duidelijk te maken wat er misgaat in deze oorlog en ook hoe deze oorlog wordt beoordeeld. Maar tegelijkertijd ontbreekt een even goede relatie met de dialoogpartners in Oekraïne.”
Lees ook de overwegingen van theoloog Fred van Iersel in Trouw van april jl.
Lees de mededeling van het Vaticaan over het bezoek aan Moskou
bron: domradio.de