Paus Franciscus wil een Kerk ten dienste van Gods volk
– door Frans Wijnands –
‘Laat me eens kijken. Woensdag kan ik niet, maandag is ook moeilijk. Dinsdag kan. Drie uur? Afgesproken, tot dan’. Eugenio Scalfari (89), oprichter, oud-directeur/hoofdredacteur van het gezaghebbende, Vaticaan-kritische Italiaanse dagblad ‘La Republicca’ heeft in zijn rijke journalistieke verleden heel wat meegemaakt. Maar een telefoontje van de paus?, dat was hem nog nooit overkomen. Na een recente briefwisseling tussen de paus en hem in zijn krant, volgde nu een uitnodiging voor een persoonlijk gesprek, vorige week. Als zeer kritische, niet-gelovige zou je Scalfari niet bovenaan het lijstje zetten van gegadigden om met paus Franciscus eens uitgebreid van gedachten te wisselen. Maar juist daarom werd het een boeiend gesprek.
De paus zegt halverwege het gesprek tegen Scalfari: ‘ook u – als niet-gelovige – wordt buiten uw medeweten geraakt door de genade die de ziel beroert’. ‘Maar ik geloof niet in de ziel’, is het antwoord. Waarop de paus weer: ‘U gelooft niet in de ziel, maar u hèbt er wel een. U gelooft in het bestaan van het zijn, van schepsels. Ik geloof in God. Niet in een katholieke God, die bestaat niet. Gòd bestaat. En ik geloof in Jezus Christus, en diens menswording. Jezus is mijn meester en herder, mijn God en vader, Abbà, mijn licht en Schepper’.
Paus en journalist willen naar elkaar luisteren. Elkaar niet overtuigen, laat staan bekeren. ‘Bekeringsdrift is een stommiteit’, aldus de paus. ‘Het is zinloos. Laten we maar eens beginnen met naar elkaar te luisteren. En weer eens gaan werken in de geest en de uitspraken van het Tweede Vaticaans Concilie. Daar werd gepraat over een moderne, eigentijdse spiritualiteit, aan religieuze oecumene en dialoog met niet-gelovigen. Maar we hebben er maar heel weinig aan gedaan’.
De paus benadrukt dat de Kerk in dienst van Gods volk moet staan. Niet omgekeerd. ‘De Kerk, de Heilige Stoel is veel te veel Vaticaan-gericht geworden. Mensen met macht worden gauw narcistisch, helemaal op zichzelf gericht’. Ook in de boezem van de rk-kerk, geeft de paus toe. Het pauselijk hof was eeuwenlang een centrum van macht met de bijbehorende vleierij en serviele hovelingen. Ook de hedendaagse Curie is nog te veel in zichzelf gekeerd. ‘Dat wil ik veranderen. De kerk is, of moet weer, de gemeenschap van Gods volk worden. Priesters, pastores, bisschoppen staan in dienst van het kerkvolk. Natuurlijk is de bestuurstaak van de Curie belangrijk, maar dan steeds in dienst van de Kerk’, aldus de paus.
Op dat moment in het gesprek refereert de paus aan de acht kardinalen die hij – rondom de wereld – gevraagd heeft om met hem mee te denken over de koers van de kerk en de noodzakelijke bestuurlijke hervormingen. Dezer dagen vergadert paus Franciscus met deze acht kardinalen : ‘geen vleiers, maar wijze mannen met dezelfde gevoelsintenties als ik zelf heb. Het begin, hoop ik, van een meer horizontale dan strikt verticale kerk’.
Als Scalfari aan de paus vraagt welke heiligen zijn leven beïnvloedt hebben komen er een paar namen: Paulus, Augustinus, Benedictus, Thomas en Ignatius. En natuurlijk Franciscus. ‘Maar wie van hen is voor u de belangrijkste?’. ‘Aha’, reageert de paus, ‘u wilt een ranglijstje. Wel, ik zou u de namen van de belangrijkste voetballers uit mijn thuisland Argentinië op een rijtje kunnen zetten, maar een ranglijstje van heiligen…? Maar goed. Degenen die me religieus, spiritueel en missionerend het meest inspireren zijn Augustinus en Franciscus’.
De paus legt uit waarom Franciscus : ‘omdat hij zijn volgelingen opdroeg om onder de mensen te gaan. Naar hen te luisteren, met ze te praten, om ze te helpen. Naastenliefde. Het idee van die missionerende, arme kerk is nog steeds zeer waardevol; het is een kerk zoals Christus die tegenover zijn volgelingen predikte’.
Zonder zijn voorganger Johannes Paulus II volledig af te vallen, verdedigt paus Franciscus de (zuid-Amerikaanse) Bevrijdingstheolgie, maar dan zonder (wapen)geweld. De jeugdwerkloosheid en de eenzaamheid van de ouderen in de samenleving noemt de paus zorgwekkend. Hij schuift de schuld daaraan niet eenzijdig naar de politiek en de maatschappij; ‘ ook de kerk moet daar haar verantwoordelijkheid nemen’.
franswijnands@telenet.be