Onze correspondent Rome/Buitenland, Frans Wijnands geeft een vooruitblik op de pausreis naar Afrika, die morgen begint.
Morgenochtend vroeg vertrekt paus Franciscus naar Afrika. Een zes dagen durende reis, ‘zonder onverantwoorde risico’s’, heeft het Vaticaan de afgelopen weken en dagen nadrukkelijk en bij herhaling laten weten. Maar helemaal gerust zijn ze er nu ook weer niet op. ‘We zullen naar bevind van zaken ter plekke het programma desgewenst of desnoods aanpassen’, zei woordvoerder pater Federico Lombardi nog vlak voor het vertrek. Dat zou in extremis wel eens kunnen betekenen dat het bezoek aan de Centraal Afrikaanse Republiek (CAR) deels of geheel wordt geschrapt. Pater Lombardi ontkende geruchten dat de paus er een kogelvrij vest zal dragen als hij in zijn open pausmobiel rijdt.
Het bezoek aan de Centraal Afrikaanse Republiek zou je met gevoel voor een klein beetje overdrijving ‘bloedlink’ kunnen noemen. De twee andere reisdoelen – Kenia en Oeganda – zijn redelijk stabiele en veilige landen, maar dat kan van de CAR met de beste wil van de wereld niet gezegd worden. In de straatarme, voormalige Franse kolonie woeden al een paar jaar een bloedige burger- en godsdienstoorlog tegelijk. Er vielen al meer dan 5000 burgerslachtoffers ; honderdduizenden mensen (op een bevolking van 5 miljoen) zijn op de vlucht en verblijven in kampen. De dreiging van de moslimbevolking ten opzichte van christenen is alarmerend. Het is dan ook nog maar zeer de vraag of de paus zijn vredesbezoek aan een moskee in de dichtbevolkte moslimwijk Koudoukou in de hoofdstad Bangui ook werkelijk zal uitvoeren.
CAR is (nog) een christelijk land. Meer dan 50% van de inwoners is protestant en 30% rooms-katholiek. De moslimbevolking bedraagt ruim 15%, maar is het meest gewelddadig. De voorzitter van de rk-bisschoppenconferentie, de voorzitter van de Evangelische Alliantie en de president van de Islamitische Raad – bijgenaamd ‘de drie heiligen van Bangui’ – zitten op één lijn als het gaat om het godsdienstig geweld in te dammen. Dat lukt niet of nauwelijks. Toch wil de paus in het hoofdstedelijke stadion een openluchtmis vieren. Riskant? Ongetwijfeld.
Het hele pausbezoek staat in het teken van vredesbevordering. Maar Franciscus zal ook aandacht vragen voor de armoedebestrijding en een meer aandacht voor het milieu en de natuur. Meest gevoelige thema is aids, en in verband daarmee het gebruik van voorbehoedsmiddelen.
De paus start zijn Afrikaanse zesdaagse in Kenia. Weliswaar niet helemaal vrij van aanslagen en geweld, maar over het algemeen stabiel en redelijk veilig. Een land met 45 miljoen inwoners. Hoewel er meer protestanten zijn (45% van de bevolking) heeft katholieke gemeenschap (35%) de meeste invloed in het sociale en politieke leven. Het land telt talloze katholieke scholen en ziekenhuizen.
In Kenia werkt de paus het geijkte programma af : ontmoetingen met politieke en kerkelijk leiders, gesprekken met jongeren, aidspatiënten; met religieuzen en leden van de Pinksterbeweging. Verder een bezoek aan een krottenwijk, een ontmoeting met VN-vertegenwoordigers en een openluchtmis waarbij één miljoen mensen worden verwacht.
Het overwegend christelijke Oeganda is de tweede etappe. Ruim 40% procent van de bevolking is rooms-katholiek en 35% procent Anglicaans. De paus bezoekt – even buiten de hoofdstad Kampala – het bedevaartsoord voor de 22 bekeerlingen die tussen 1885 en 1887 levend werden verbrand omdat ze uit hun geloofsoverwegingen geen seks meer wilden hebben met de toen heersende, openlijke homoseksuele koning. Ook een twintigtal protestanten en ongedoopten werd om die reden vermoord.
De vrede in het land is broos geweest en gebleven; het schrikbewind van Idi Amin is nog niet zo lang geleden. Maar sinds 1986 heerst in het land – onder leiding van president Museveni – stabiliteit, relatieve rust en een economische groei.
Ook deze paus zal er in dit aids-geteisterde land niet aan ontkomen iets te zeggen over condoomgebruik in combinatie met de bestrijding van aids. Zijn voorganger, paus Benedictus XVI – die Oeganda in 2009 bezocht, gooide olie op het vuur met zijn verklaring dat het uitdelen van condooms het aids-vraagstuk alleen maar erger maakt. De paus zal naar wordt verwacht ook een handreiking doen naar de Pinksterbeweging. De verhouding met de rk-kerk is in dit land op z’n minst onvriendelijk om het maar eens vriendelijk te zeggen.
En dan de slotetappe: de Centraal Afrikaanse Republiek. In de hoofdstad Bangui opent de paus de ‘heilige deur’ van de plaatselijke kathedraal, als symbolische opening van het as. Heilig Jaar dat in het teken van de barmhartigheid staat. Vlak voordat hij in het vliegtuig stap, terug naar Rome, bezoekt hij de moskee en ontmoet een moslimdelegatie. Als het doorgaat….
franswijnands@telenet.be