Steden zijn plaatsen waar van alles gebeurt op het terrein van zingeving en geloof. Het Goede Leven portretteert deze zomer bevlogen initiatieven. Deze keer: Zinnig Noord in Amsterdam.

In de hoftuin van de Protestantse Diaconie in Amsterdam ligt sinds enkele weken een groot labyrint. Dit is een doolhof waarin je niet kunt verdwalen. Het pad loopt namelijk altijd naar de bestemming: het midden. Zo’n labyrint kun je ook lopen op een meditatieve wijze, en daarmee speelt de organisatie erachter – Zinnig Noord – in op zingevingsvragen van Amsterdammers.

Levenspad

Jonatan Bartling werkt op projectbasis voor Zinnig Noord, samen met Arjette Kuipers. Ze zetten zich onder andere in om te voorzien in zingeving in Amsterdam-Noord. Maar het labyrint heeft Bartling gelegd in de tuin van de protestantse gemeente in het centrum van Amsterdam. Dit kan mensen uit de buurt helpen. ,,Ik zie dat veel mensen zoeken naar meer diepgang dan het leven van alledag. Een labyrint helpt hen daar even bij stil te staan.”

Bartling vertelt over de oorsprong van een labyrint. ,,De eerste, simpele labyrinten zijn zo’n 4500 jaar geleden al gemaakt en werden waarschijnlijk gebruikt voor overgangsrituelen. Bijvoorbeeld wanneer een jongen een man werd, dat soort situaties. De kerk adopteerde het labyrint in de middeleeuwen. Een labyrint staat dan symbool voor een levenspad.”

Het spirituele doel erachter is volgens Bartling dat je een reis naar het midden van de tuin maakt, maar dat je tegelijkertijd niet kan overzien hoe het pad loopt. Je moet vertrouwen hebben in het pad en in jouw weg, dan kom je vanzelf aan. ,,Je kunt dit ook associëren met het levenspad van Jezus.” Dat moet hij uitleggen. ,,In een labyrint loopt het pad soms naar het midden, maar soms ook naar buiten. Jezus was ook iemand die naar binnen bewoog – om te bidden en nieuwe inspiratie op te doen – maar Hij bewoog ook altijd weer naar buiten. Hij deelde van wat Hij van de Bron ontving.” In die zin is een labyrint inspirerend voor christenen, je moet zowel binnen als buiten zijn. ,,Alleen maar naar binnen trekken, leidt tot navelstaren,” zegt Bartling.

Zintuigen

In de tuin is het vol met mensen die genieten van het groen, maar ook die genieten van een drankje op het terras. Er zitten veel jonge gezinnen, waarvan de kinderen zich op en top vermaken. Bartling heeft zojuist ook een meditatieve workshop gegeven bij het labyrint. Het labyrint is relatief klein, met kiezelsteentjes, boomschors en andere natuurlijke materialen. De vraag rijst hoe dit je meditatief verder kan helpen.

,,De manier waarop we het labyrint deze keer hebben vormgegeven, is dat het sterk op onze zintuigen gericht is. Mensen moeten zich richten op het hier en nu. De geest drijft ons weg naar andere plekken, maar het lichaam is in het nu. Focus je op je lichaam, loop heel langzaam en voel de sensaties in je voeten. Dan kom je in de rust. Vervolgens loop je het levenspad, het labyrint, op, en ga je over verschillende materialen. Je wandelt met blote voeten over kiezels, vervolgens trek je naar binnen of loop je tegen een muur op. Zo is het ook in het echte leven. De ene keer ben je in grazige weiden, maar andere keren ben je ver verwijderd van jezelf.”

De ervaringen in de groep liepen uiteen. Eén vrouw ging helemaal terug naar haar kindertijd, iemand anders dacht vooral niet na en kwam helemaal tot rust.

Bartling kent verschillende manieren om het labyrint te lopen. Je kunt bijvoorbeeld vanaf het moment van je geboorte naar het midden lopen. Dat is dan het heden. Vervolgens kun je dan teruglopen, waarmee je je toekomst in loopt.

Traditie

Er zijn veel zinzoekers in Nederland, weet Bartling. ,,Het is alleen de kunst om die te vinden.” Volgens hem zijn er namelijk veel mensen die er geen behoefte aan hebben om zingeving in georganiseerd verband te doen. Ook bestaan er verschillende zinbehoeften. ,,De ene persoon zoekt naar rust, de ander naar een diepere laag in het leven, en weer een ander zoekt naar gemeenschap.”

De zoektocht is ook hoe onze traditie aansluit bij onze persoonlijke vragen. Want traditie biedt houvast en is een kapstok voor levensvragen. Bartling benadrukt dat hij zelf zeker niet van verouderde traditie houdt. ,,Gustav Mahler zegt dat mooi: traditie gaat niet om het aanbidden van as, maar om het doorgeven van het vuur.” Doorfilosoferend over wat ‘vuur’ in onze tijd betekent, zegt hij dat het hem vooral doet denken aan God die in Adam z’n adem inblaast. ,,Die bezieling, die moeten we blijven doorgeven. Dat geeft energie, zoals compassie of het creatief werken aan het leven om ons heen.” Zowel de kerk als de wereld missen dit vaak, vindt Bartling. ,,De kerk kan snel verstikkend en benauwd zijn, en een groot gebrek aan ruimte en vrijheid hebben. De wereld heeft die vrijheid wel, maar vervalt snel in oppervlakkigheid.” Dit schept kortom ruimte voor het werk dat Zinnig Noord doet.

,,Wij laten mensen weleens zien dat het mooi is om een leven te leven met dit ‘vuur’. Een leven dat niet op het ego is gericht, maar dat erop gericht is om leven te brengen in je omgeving. Bijvoorbeeld door je te verbinden met anderen.”

Zielsniveau

Voor Bartling is het belangrijk dat hij open plekken creëert waar hij dit kan bespreken. Een voorbeeld hiervan is de Storytelling Circle van Zinnig Noord, waarin mensen hun eigen levensverhaal vertellen en onderzoeken. Wat is hun zelfbeeld in dat verhaal? En is dat gebaseerd op feiten of op fictie? Het is een manier waardoor mensen kunnen leren om hun zelfbeeld te verruimen en vrijer te leven. ,,Het is belangrijk dat er een plek is waar je kunt praten hierover”, vindt Bartling. ,,Je hoort altijd dat mensen spiritueel zijn, maar vaak is dat op individueel niveau. En daarmee keer je maar al te vaak naar binnen in jezelf en kom je niet verder. Wanneer je elkaar echt bevraagt en op zielsniveau met elkaar praat, wordt je spiritualiteit rijker.

Vanouds was de kerk de plek daarvoor, maar voor een hele grote groep mensen voorziet de kerk daar niet meer in. Terwijl de behoefte er op zich nog wel is, maar dan zonder instituten en dogma’s. Wij hopen dat ons project een schakel kan zijn tussen de kerk en de spiritueel zoekende. Aan de ene kant om dichter bij de mensen te komen, maar aan de andere kant zeker ook om de kerk opener te maken en los te weken van bepaalde verouderde ideeën.”