Inspiratie voor Nederland?
door Frans Wijnands –
Debat in Vlaanderen
Wat betekent katholiek onderwijs in een sterk veranderde en nog steeds veranderende maatschappij? Die fundamentele vraag zorgt in België, met name in Vlaanderen, al wekenlang voor een breed en vaak heftig debat. Moeten de leerlingen van katholieke lagere scholen opnieuw de traditionele catechismuslessen krijgen? Natuurlijk niet, betogen de Vlaamse bisschoppen, maar op katholieke scholen behoort serieus – en eigenlijk ook méér – aandacht worden gegeven aan de essentiële waarden van het christendom. Hun opvatting is dat er op katholieke scholen meer tijd en ruimte moet komen voor dialoog. Ja, ook met moslims. Maar evenzeer met niet-christelijke leerlingen (en hun ouders!), met katholieken-in-naam, met agnosten en andersdenkenden. Want op katholieke scholen zit tegenwoordig een zeer divers publiek.
Dialoogschool
De bisschoppen en het overkoepelend bestuur van het katholieke secundaire onderwijs in Vlaanderen hebben het begrip ‘dialoogschool’ gelanceerd: katholieke scholen die ruimte bieden aan niet-katholieke leerlingen en ‘uitgaande van het katholieke mens- en wereldbeeld met hen in dialoog gaan, tegelijkertijd nadenkend over onze eigen identiteit. Christenen hebben lang geleerd te zwijgen uit respect voor anderen omdat ze in een meerderheidspositie zaten. Nu vraagt die andere dat wij durven zeggen waar we voor staan’, aldus Lieven Boeve (50), voormalig hoogleraar theologie aan de Katholieke Universiteit Leuven en sinds 2014 directeur-generaal van Katholiek Onderwijs Vlaanderen, in een recent interview met De Standaard.
De Vlaamse bisschoppen hebben onlangs een omvangrijke werkgroep geformeerd die volgend voorjaar antwoord moet geven op de centrale vraag hoe leerlingen uit het secundaire onderwijs de fundamenten van het christendom beter leren kennen? Want in z’n algemeenheid weet de tegenwoordige ‘katholieke’ jeugd onthutsend weinig van het eigen geloof en de christelijke tradities.
In het sterk geseculariseerde Vlaanderen – op papier noemt 50% zich katholiek maar slechts 5% is praktiserend – is godsdienstonderwijs op veel scholen een soort van bijvak geworden. ‘Terwijl het een aloude droom van het katholieke onderwijs is om kwalitatief onderwijs te bieden op brede vorming: wat betekent het om mens te zijn vandaag, om een zinvol leven te leiden? Via (godsdienst)onderwijs ‘meer mens worden’, aldus Lieven Boeve.
Debat uit de hand gelopen
Het debat over de dialoogschool is de afgelopen weken uit de hand gelopen omdat tegenstanders ervan de katholieke schoolbesturen beschuldigen dat ze hun katholieke identiteit verkwanselen als er op school te veel ruimte komt voor andersgelovigen, met name moslims. ‘Maar moslims zijn niet de hoofdzaak’, verdedigde de voorzitter van het Katholiek Onderwijs Vlaanderen, mgr Johan Bonny, bisschop van Antwerpen, het principe van de dialoogschool. Seculiere Vlamingen noemt hij ‘een taaier publiek’ als het gaat over godsdienstlessen op katholieke scholen. De top van het Vlaamse katholieke onderwijs ontkent met klem dat er op dialoogscholen islamlessen zullen worden gegeven en dat er naast de (katholieke) kapel een aparte gebedsruimte voor moslim-leerlingen komt. Want daar spitste het openbare debat zich toe.
Niet vrijblijvend
Voor Lieven Boeve mag het katholiek onderwijs duidelijk niet te vrijblijvend zijn of worden. Algemeen humanistische waarden zijn belangrijk, maar ook het christelijke geloof en de katholieke uitgangspunten. Volgens Boeve moeten twee elementen centraal staan in het katholieke onderwijs: de relatie tussen mens en God. En de liefde: ‘Wij willen nadrukkelijk pleiten voor een samenleving van verbondenheid waarin de liefde de ultieme maatstaf is’.
franswijnands@telenet.be