Bijna was de wond genezen die Erik Borgman mee terugnam van zijn reis naar Irak dit voorjaar (zie column Litteken). Toen traden er complicaties op en moest hij op zwerftocht door de hedendaagse zorg. Deze blijkt soms pijnlijk veel weg te hebben van een woestijn. Wat is er aan de hand met onze zorg? ‘Gelukkig de zorgzamen, want zij zullen zorgzaamheid ondervinden.’
Door Erik Borgman
Ik wil niet klagen.
Dit is geen inleidend zinnetje om vervolgens juist voluit aan het klagen te slaan. Ik meen het uit de grond van mijn hart. Ik wil geen klager zijn, niet iemand die de suggestie wekt dat zijn leed groter of belangrijker is dan al het leed dat anderen te dragen hebben. Ik heb het veel liever over andere dingen dan wat mij tegenzit. Bij het klagen door anderen heb ik ook al snel het gevoel dat het de situatie verergert in plaats van verlicht.
Maar ik klaagde de laatste tijd veelvuldig – met excuses aan degenen die de klachten moesten aanhoren. Waar kwamen die vandaan?
Niet de goede richting
In het begin van de zomer schreef ik op deze plaats over een wond die ik had opgelopen en die maar niet wilde genezen – en wat dat met mij deed nadat ik een kwart eeuw niets met de gezondheidszorg te maken had gehad.
Gedurende de zomer kwam er een keer in deze situatie. De wond begon dicht te gaan. We dachten een tijdje dat hij begin september zou zijn geheeld en dat ik het nieuwe werkseizoen hersteld zou kunnen beginnen. Het liep anders. Er ontstonden nieuwe wonden en wat later ontwikkelde ik onder het verband een huiduitslag met talrijke kleine beschadigingen van de huid. Heel pijnlijk was het allemaal niet, maar het ging niet de goede richting uit: de richting van genezing.
Kostenbeheersing
Op een bepaald moment was duidelijk dat de blik van een specialist nodig was. Het was de verpleger van de thuiszorg die dit constateerde en foto’s maakte om zijn conclusie te onderbouwen. Maar dat betekent niets in het hedendaagse zorgsysteem. Dat systeem is gericht op kostenbeheersing en probeert zorgvragen te remmen.
Het is vervolgens aan mij om dat zorgsysteem binnen te komen: de huisarts zo ver te krijgen dat zij mij doorverwijst, te zorgen dat ik met de specialist een afspraak maak en de complicaties te managen die dit oplevert. De huisdokter bijvoorbeeld wilde zelf kijken, maar in de huisartsenpraktijk is er niemand die mijn been goed kan verbinden. Dan moet ik niet alleen zelf organiseren dat er daarvoor iemand van de thuiszorg naar de huisartsenpraktijk komt, maar er ook zelf aan denken om dat te organiseren. En dan heb ik het nog niet over computerfouten, toezeggingen die niet worden nagekomen, onhandigheden: ik wil niet klagen.
Voor de poort
Maar het punt is dit. Ondanks alle klantvriendelijke websites met vriendelijke helpers en glimlachende geholpenen is de zorg een buitengewoon moeilijk te nemen fort geworden. Een hele week heb ik voor de poort moeten liggen voordat ik binnen was! Toen ging het snel en efficiënt en had er binnen een dag in het ziekenhuis een specialist naar mijn been gekeken en was een behandeling voorgeschreven en ingezet. Door vriendelijke en professionele mensen. We hebben in deze zin fantastische zorg in Nederland.
Maar dat gevoel in je eentje voor de poort te liggen van een schijnbaar onneembaar fort! Dat is verschrikkelijk – ik kan het echt niet anders zeggen. Het gevoel net zo lang te moeten roepen tot je gehoord wordt, het goede verhaal te moeten hebben om te worden toegelaten, iemand te moeten treffen die bereid is jouw verhaal serieus te nemen. Het besef dat dit ook allemaal wel eens niet kan gebeuren en dat je dan op jezelf bent teruggeworpen. Wie heeft er toch in godsvredesnaam ooit bedacht dat het vinden van de juiste zorg vergelijkbaar zou zijn met het vinden van een broek of een overhemd, of voor mijn part een bril, naar jouw smaak?!
Zorg dragen
Wie iets aan zijn lichaam heeft, wil dat er wordt gezegd en in het handelen wordt uitgestraald: maakt u zich geen zorgen, wat u heeft is ons een zorg en wij dragen er naar vermogen zorg voor dat u goede zorg krijgt. Dat is in ieder geval wat ik wil, hoop, verlang.
Dat dit geen deel meer is van de georganiseerde zorg in Nederland, vind ik niet alleen verontrustend. Het maakt mij doodsbang. Want ik kan er wel voor zorgen dat ik gehoord en gezien wordt, heb stem en aanzien – op dit moment! Maar degenen die dat niet hebben? Die geen overzicht hebben en de logica niet doorzien? Die angst hebben te worden afgewezen en die hun angst steeds opnieuw bevestigd krijgen? Wat als ik straks geen overzicht meer heb en mijn angst te worden afgewezen mijn doorzettingsvermogen ondermijnt? En dat in een land waar de minister-president bij de presentatie van het regeerakkoord laat weten dat zijn kabinet vooral oog zal hebben voor ‘de gewone, normale Nederlanders’. Hoe moet dat dan met de rest van ons?
Hoop bij de thuiszorg
De hoop zit wat mij betreft bij de thuiszorg. Degenen die daar werken zien geen zorgvraag waarop zij antwoorden met een medische verrichting – al moeten ook zij in dergelijke termen spreken en zich verantwoorden. Zij komen bij iemand die zorg nodig heeft en regelen daarmee samen de zorg, in de situatie zoals deze is. Zij doen wat zij kunnen, nemen zelf beslissingen als zij denken dat dit verantwoord is en klimmen in de telefoon voor overleg als het dat niet is. Zij houden dan niet op totdat het overleg heeft plaatsgevonden, er een verantwoorde beslissing genomen is of iemand anders de zorg heeft overgenomen. Sommigen komen zelfs in hun vrije tijd terug om iets extra’s toe doen waarvan zij vinden dat het nodig is. Ik ben blij dat ik in hun handen ben!
Zij hebben weinig prestige, worden gemakkelijk overruled en werken in een systeem dat op gespannen voet staat met hun aanpak. Maar zij zijn de oase in de woestijn van het hedendaagse zorgsysteem. Gelukkig de zorgzamen, want zij zullen zorgzaamheid ondervinden, zou ik de Bergrede graag aanvullen – ik steek er mijn hand voor in het vuur dat Onze Lieve Heer het daarmee eens is. Want wie zorgt er anders voor dat zij het zorgen volhouden?
bron: debezieling.nl