zondagsmijmering
We zitten midden in het Beethoven jaar; 250 jaar geleden werd hij geboren en dat wordt wereldwijd vooral muzikaal herdacht. Hij heeft een universele droomwens op muziek gezet: Alle Menschen werden Brüder’, en daar moeten we in blijven geloven en vooral op hopen.
In de tien jaar dat we ietsje ten zuiden van Bonn aan de Rijn woonden heb ik vaak met gasten zijn geboortehuis in de Bonner binnenstad bezocht. Heel veel meer had Bonn ook niet te bieden. Pas met de komst van twee indrukwekkende musea, midden jaren ’90, werd Bonn een culturele grootstad.
De stad was toonbeeld van gezapigheid, kleinsteeds. Een zakenman die, vele jaren geleden, een nachtje in Bonn moest overblijven informeerde bij de hotelbalie of er niet iets spannends te beleven viel… ‘Dan weet ik wel iets voor u’, zei de receptionist behulpzaam en begon wat op een briefje te schrijven. ‘Maar wacht eens’, zei hij, en hield op met schrijven. ‘Wat is het vandaag?, woensdag? Ach, dat is nou jammer. Dan heeft de juffrouw dienst in Keulen’.
Vanuit ons huis keek ik schuin links, op de andere oever, op de Drachenfels, boven Königswinter. ‘De hoogste berg van Nederland’, werd ‘ie goedmoedig-spottend genoemd vanwege de busladingen dagjesmensen uit Nederland. Die beklommen de heuvel te voet over goed gebaande wandelpaden, pakten het tandradbaantje of stapten op de rug van een fragiel ezeltje. Het dier dient de mens…
Schuin rechts, op de andere oever, keek ik uit op Bad Honnef waar Konrad Adenauer eens woonde en er met grote toewijding zijn fraaie rozentuin onderhield. Bonn kreeg pas aanzien toen de Bondsdag er gevestigd werd. Dat gebeurde mede op aanbeveling van de Rijn-verliefde Adenauer en met instemming van de geallieerden, die ervan uitgingen dat zo’n kneuterig stadje geen bedreigend machtscentrum zou worden. Duitsland werd inderdaad een voorbeeldige, vreedzame democratie.
De Duits-Joodse schrijver Heinrich Heine had z’n leven lang een haat-liefdeverhouding met zijn vaderland:
‘Als ik niet kan slapen denk ik aan Duitsland
en als ik aan Duitsland denk kan ik niet slapen’.
Onze eigen dichter J. C. Bloem parafraseerde die regels met zijn eigen ervaring:
‘Denkend aan de dood kan ik niet slapen
en niet slapend denk ik aan de dood’.
De christen-democraat Adenauer – der Alte, zoals ‘ie werd genoemd – was een rechtlijnige, rechtschapen, stijf-steile bestuurder en politicus die in de debatten in de Bondsdag ongenaakbaar was. Een lid van de socialistische oppositie riep op een gegeven moment wanhopig dat ‘ie het zat was om altijd maar ja en amen te zeggen. ’Och’, zei Adenauer ‘dat amen kunt u rustig weg laten’.
Een dikke honderd kilometer stroomopwaarts naar het zuiden, ligt de Loreley-rots. De Rijn maakt er een lastige bocht, met stroomversnellingen. Talloze binnenschippers zijn daar in de loop van de tijd letterlijk op de klippen gevaren. En dat alleen maar omdat ze méér oog hadden voor die meid, die hoog op de rots, haar lange, blonde haren zat te kammen en wat dromerig voor zich uit neuriede, dan voor de verraderlijke vaargeul.
Loreley is een nakomertje van de Sirenen, de noodlotsnimfen uit de Griekse mythologie. Friedrich Silcher componeerde in 1838 (op tekst van Heinrich Heine) een wat treurig klinkende melodie: het Loreley-lied. Zo’n beetje Duitslands tweede volkslied, zoals ‘Waltzing Mathilde’ dat is voor de Australiërs. Het Loreley-lied staat steevast op het repertoire van elk Duits zangkoor; groot of klein, mannen, jongens, meisjes, vrouwen of gemengd. Als je het hoort herken je het meteen, luister maar
‘Ich weiss nicht was soll es bedeuten, dass ich so traurig bin.
Ein Märchen aus uralten Zeiten, das kommt mir nicht aus dem Sinn’.
Twee Duitsers zitten in een bar in Londen. Bestelt een van hen ‘Two sherry, please’. ‘Dry?’, vraagt de barkeeper beleefd. ‘Nein, Mensch. Zwei hab’ ich gesagt’.
Hebben Duitsers een apart gevoel voor humor? Het is – voor zover ik weet – nooit wetenschappelijk onderzocht. Het Duitse multi-talent Loriot – hij was cabaretier, acteur, schrijver en cartoonist – typeert humor heel nuchter: ‘Het komische in alles ben je zèlf. Wie meent dat het lachen om anderen humor is, die heeft van humor niets begrepen’. Zelfspot, (durven) lachen om jezelf, te beginnen als je ’s morgens in de spiegel kijkt. Een ander voor gek zetten is makkelijk en nogal goedkoop. Je zèlf voor gek zetten is een ander paar mouwen, zoals ze in Vlaanderen zeggen.We zitten midden in het Beethoven jaar; 250 jaar geleden werd hij geboren en dat wordt wereldwijd vooral muzikaal herdacht. Hij heeft een universele droomwens op muziek gezet: Alle Menschen werden Brüder’, en daar moeten we in blijven geloven en vooral op hopen.Hebben Duitsers een apart gevoel voor humor? Het is – voor zover ik weet – nooit wetenschappelijk onderzocht. Het Duitse multi-talent Loriot – hij was cabaretier, acteur, schrijver en cartoonist – typeert humor heel nuchter: ‘Het komische in alles ben je zèlf. Wie meent dat het lachen om anderen humor is, die heeft van humor niets begrepen’. Zelfspot, (durven) lachen om jezelf, te beginnen als je ’s morgens in de spiegel kijkt. Een ander voor gek zetten is makkelijk en nogal goedkoop. Je zèlf voor gek zetten is een ander paar mouwen, zoals ze in Vlaanderen zeggen.
Toen ik daar nog woonde heb ik op een caféterras het volgende dialoogje gehoord: ‘Ik verwissel elke veertien dagen mijn olie’. ‘Maar wat voor auto rij je dan in ‘s hemelsnaam?’. ‘Ik ben frietbakker’.
In het toilet van die kroeg hing ’n bordje met de tekst: ‘Wees zuinig met water. Het loopt weg’. Dat zuinig zijn met water is doorlopend actueel en nodig. We springen er met z’n allen veel te kwistig mee om. De eerste sproeiverboden zijn al afgekondigd en dan moet de zomer nog beginnen. Omdat alle kleine beetjes helpen zal ik de komende maanden wat minder water bij de wijn te doen…
Niet uitstellen tot morgen wat je vandaag kunt doen. Vandaar dat ik deze mijmeringen vandaag schreef, en niet morgen… Maar een uitspraak van de Pools-Engelse schrijver Morris Mandel vind ik nòg behartigenswaardiger: ‘Stel altijd uit tot morgen wat je helemaal niet moet doen’.
door: Frans Wijnands
beeld: ©https://croisieurope.be