Wat critici van paus Franciscus en zijn synodale project niet begrijpen
Door Massimo Faggioli | Verenigde Staten in La Croix International
Het is altijd 1968 in de gedachten van degenen die denken dat verandering in de kerk te ver is gegaan. Elke keer als er serieuze discussies zijn over het veranderen van het standpunt van de kerk over moderne sociale kwesties of kerkelijke discipline, lijken de geest van de jaren zestig weer op te duiken, allereerst in de hoofden van degenen die alles wat katholiek is lezen door de lens van de Amerikaanse politiek. Nu wordt de WeredlSynode ervan beschuldigd een liberale revolutie in de kerk te veroorzaken.
Dit is een herhaling van de onderbuikgevoelens over de synodevergaderingen over het gezin en het huwelijk (2014-15) en de vergadering voor het Amazonegebied (2019).
De New York Times- columnist Ross Douthat heeft vaak interessante gedachten over het katholicisme, en in zijn laatste online artikel geeft hij commentaar op het onlangs vrijgegeven werkdocument
( Instrumentum Laboris ) voor de synodevergadering van komende oktober, waarbij hij suggereert dat het een poging is om “de nadruk te leggen op het katholicisme”. “de ouderwetse ideeën over seksualiteit” van de Kerk om ze te verzoenen met ” onze decadente cultuur “.”Misschien was het gemakkelijk om in de jaren zestig in zo’n verzoening te geloven, in de bloei van boomende jeugdigheid en energie. Maar dat was lang geleden en ver weg, en nu lijdt de wereld die te veel van het liberale katholicisme wil trouwen aan een ziekte tot de dood’, meent hij.
Afkeren van een monarchale, keizerlijke kerk
Douthat, die als tiener tijdens het pontificaat van Johannes Paulus II in de Kerk werd opgenomen, is een voorbeeld van een zeker Anglo-Amerikaans katholiek fenomeen dat echt een teken van onze tijd is. Het bestaat uit prominente critici van paus Franciscus en van het ‘synodale proces’ die het idee lijken te delen dat het Tweede Vaticaans Concilie (1962-65) een dystopische Kerk en wereld heeft voortgebracht. Ze geloven klaarblijkelijk dat Franciscus en de synodale beweging de pogingen van Johannes Paulus II en Benedictus XVI om de Kerk terug te trekken van die afgrond ongedaan willen maken. Dit onthult een diep naïeve en verkeerde lezing van het “synodale proces” en vooral van de manier en de bedoeling waarop Franciscus het tot dusver heeft aangekondigd en heeft laten ontplooien.
Enerzijds is er sprake van een historische visie: de synode is geen Vaticanum III of “Vaticaan 2.1”. Maar het is het aggiornamento van het aggiornamento van deze laatste kerkvergadering. Dit concilie werd gevormd door wat voorafging honderdvijftig jaar daarvoor, of ‘de lange negentiende eeuw’, zoals de jezuïetenhistoricus John O’Malley het noemde en aan en leidde tot Vaticanum II. Het “synodale proces” ontwikkelt de wending die werd aangekondigd, maar niet werd uitgevoerd door Vaticanum II. Het is de afwending van een monarchale, imperiale kerkstructuur en wijze van handelen. Het moment waarop we ons bevinden doet ons meer denken aan de negentiende eeuw dan aan de jaren zestig als het gaat om de uitdagingen waarmee we worden geconfronteerd.
In zijn boek Catholicism: A Global History from the French Revolution to Pope Francis vat Notre Dame-historicus en provoost John McGreevy dit goed samen. Hij identificeert het Tweede Vaticaans Concilie als de boog en het scharnierpunt tussen de “lange revival van de negentiende-eeuwse katholieke revival” en waar we nu zijn – een katholicisme dat wankelt in het Globale Noorden maar ontluikt in het Globale Zuiden. “Het katholicisme zal in de eenentwintigste eeuw opnieuw worden uitgevonden, net als in de negentiende. We weten alleen niet hoe”, zegt hij.
Synthese en nieuwe balans
Er is nog een tweede reden waarom het hoogst onwaarschijnlijk is dat de synodevergaderingen van 2023-2024 en de synodaliteit zoals die zich daaruia ontwikkelt, een herhaling zullen zijn van de jaren ’60 en ’70.
Het is waar dat de synode heeft besloten om de deelnemers aan de synode en het Instrumentum Laboris openlijk te laten spreken over kwesties die tot voor kort als taboe werden beschouwd, vooral over de rol van vrouwen in de kerk (inclusief vrouwelijke diakenen). Maar wat de doemdenkers over de synode echt niet kunnen zien, is dat paus Franciscus geen progressief is. Hun diepgewortelde afwijzing van dit pontificaat laat zien dat ze het progressieve katholicisme niet begrijpen, of het pausdom – of beide. Wat dit pontificaat, en zijn voorzichtige manier om het synodale proces voort te zetten , onthult, is dat Franciscus dit moment ziet als de mogelijkheid van een synthese en herbalancering van enerzijds het projet van structuurverandering en anderzijds de leerstellige disciplinering van Johannes Paulus II – Benedictus XVI aan de andere kant. Het synodale proces maakt integraal deel uit van het pontificaat van de jezuïetenpaus, dat geen capitulatie is voor de tijdgeest. Het onderscheidt zich ook van de dominante deconstructivistische benadering die momenteel aanwezig is in de geesteswetenschappen, inclusief de theologie. De huidige crisis van de academische katholieke theologie in de Verenigde Staten , grotendeels een blanke, burgerlijke onderneming”, geeft nog meer ruimte aan dit soort kortzichtigheid door politieke commentatoren.
Maar commentatoren die alles wat Franciscus zegt of doet door een politieke en culturele bril bekijken, kunnen niet bevatten wat er werkelijk gaande is op het theologische en spirituele vlak in het wereldwijde katholicisme van vandaag.
Een van de verschillen tussen Douthat (en gelijkaardige stemmen) en Franciscus is dat de paus sommige kwesties die tijdens de luistersessie naar voren kwamen misschien als overgangskwesties beschouwt , maar hij ziet ze niet als toevallig . Er is iets wezenlijks aan de manier waarop katholieken bijvoorbeeld worstelen met de kwestie van gelijkheid, en dit is essentieel om de kerk van vandaag te begrijpen. Er moet naar geluisterd worden.
Zoals Rowan Williams in zijn boek The Wounds of Knowledge schreef: “Wat de sociale orde ook is, de kerk is nog steeds op pelgrimstocht; en het ‘christelijke rijk’ is een voorbijgaand en dubbelzinnig fenomeen zoals elke andere sociale vorm”. De Synode helpt de Kerk de reeds lopende overgang te maken uit een bepaalde kerkelijke vorm van “christelijk rijk”. Degenen die gevangen zitten in een fantasie van van een voorbij christendom kunnen daar onmogelliljk blilj mee zijn.
Read more at: https://international.la-croix.com/news/signs-of-the-times/the-synod-as-a-spiritual-response-to-the-fantasies/18048
beeld: https://www1.villanova.edu/content/villanova/media/pressreleases/