Nels Fahner

De personages uit de Bijbel lijken soms van ver weg te komen, en dan hebben we kunst en verbeeldingskracht nodig om oog in oog met ze te kunnen staan. In de dichtbundel Veertig vrouwen uit de Bijbel portretteert dichter René van Loenen uiteenlopende vrouwelijke karakters, van Noömi tot Ester en Izebel, in een reeks verhalende gedichten.

In een toegankelijke stijl maakt Van Loenen de dilemma’s van deze vrouwen voelbaar. Vaak doet hij dat door middel van retorische vragen.

Over Ester dicht hij: ‘Rijzende ster in het slaapkamerraam / van een vadsig heerser, hoe ver kun je gaan / in je glansrol, in het verzilveren / van je bedwelmende schoonheid?’

In het bovenstaande zit een verwijzing naar de betekenis van de naam van Ester (ster) en zo benadert Van Loenen zijn onderwerp telkens op een creatieve wijze. De ene keer levert dat sprekender gedichten op dan de andere keer. Soms slaagt Van Loenen erin om het drama over te brengen, soms niet. Het gedicht over Izebel is een dramatisch hoogtepunt en eindigt ook met een krachtig beeld, of liever, met een geluid: ‘hoor hoe de honden blaffen op dit late uur’.

Zachte potloodlijnen

Aangrijpend is het gedicht over Noömi, dat zo begint: ‘Jij moederziel vol bitterheid, jij moeder / zonder zonen, zonder man, met lege / handen keer je naar het land terug / waar jij een duizendschone was’.

Het zijn karakterschetsen in zachte potloodlijnen, en ze zorgen voor verbinding tussen toen en nu, tussen verhaal en alledaagse werkelijkheid ook. Ondertussen kiest Van Loenen zijn woorden met zorg; een woord als ‘duizendschone’ blijft in je resoneren, omdat het zo prachtig is.

Een van de motto’s van de bundel is Wir schaffen das, de beroemde uitspraak waarmee bondskanselier Angela Merkel haar morele leiderschap toonde. Daarmee worden de verhalen over Bijbelse vrouwen meteen naar het nu getild en krijgt de bundel ook een actuele betekenis.

Van Loenen citeert met instemming de Amerikaanse dichter Christian Wiman, die schrijft: ‘Door de stemmen van vrouwen te veronachtzamen, die beter zijn afgestemd op de immanente aard van het goddelijke, die de uitbarsting ervan in hun eigen lichamen zelf ervaren, heeft de theologie een krachtige – misschien zelfs: de krachtigste – kant van God het zwijgen opgelegd.’ Dat is er een om over na te denken.

Aantekeningen

Een extra reden om de bundel te lezen zijn de uitgebreide aantekeningen bij elk gedicht, waarin Van Loenen zijn artistieke inspiratiebronnen belicht. Soms zijn dat kunstwerken van Chagall of Rembrandt, of details uit de grondtekst.

Daarin staat ook wat elke naam van de vrouw die Van Loenen een ode toezingt betekent. Ruth betekent bijvoorbeeld ‘vriendin’ en Izebel ‘onaangeraakt’, Rispa betekent ‘gloeikool’.

Veertig vrouwen uit de Bijbel is een aansporing om bijzondere verhalen over vrouwen niet onder het tapijt te vegen, zoals zo vaak in de geschiedenis is gedaan, maar te blijven doorvertellen, en ze te koesteren, omdat ze iets openbaren van de manier waarop God met mensen om wil gaan.

René van Loenen, Veertig vrouwen uit de Bijbel. Gedichten.Uitg. Boekencentrum 9,99 euro

 

bron: hetgoedeleven.com