Religieuze ervaring en beoefening een plaats geven in je leven is een moeizaam en soms pijnlijk proces. Daarom ga je je onvermijdelijk ooit afvragen: waartoe dient het allemaal?
Volgens Evelyn Underhill is het nut van de contemplatie dat ze je optilt naar creatieve verantwoordelijkheid. Religieuze ervaring krijg je niet voor jezelf, maar om de wereld rondom jou creatief vorm te geven. Om dat beter te begrijpen, grasduinen we door het laatste hoofdstuk van haar prachtige boekje Praktische mystiek voor nuchtere mensen (1914).
Denk je dat het zonder bedoeling is dat je op deze wijze een ontmoetingspunt van twee werelden bent geworden? Het is toch zeker zaak dat je, zo goed als je kunt, in jouw daden iets uitdrukt van de werkelijke aard van het universum waarin je nu beseft te leven?
Rusten en bezig zijn
Dacht je dat religieuze ervaring bestaat uit voortdurende kalme beschouwing? Je wordt net geroepen om een heel intens en actief leven te leiden. Waarin niettemin een belangrijke plaats blijft voor contemplatieve rust.
Zij [mystici] gaan de ladder van contemplatie op en af. … Zij zeggen dat alleen deze dubbele activiteit, dit heen en weer gaan tussen rust en werk, waarachtig menselijk leven is.
Wát je precies te doen hebt, kan alleen jij ontdekken. Misschien zal je een nieuw initiatief nemen. Maar het kunnen evengoed onopgemerkte daden van liefde zijn in je gezin, op kantoor, in de metro, in de winkel of in je buurt. Wordt het jouw roeping om creatieve energie door te geven, dan heb je altijd en overal wel iets te doen.
Je zult je inzetten voor genade, ordening, schoonheid, betekenis; heelmaken wat gebroken is, helpen waar nodig is.
Omgaan met weerstand
Als je je creatieve verantwoordelijkheid ernstig neemt, dan ontmoet je gegarandeerd weerstand. Op de eerste plaats van de wereld die haar eigen gang gaat.
Misschien doet zij [de wereld] dit met geweld, maar meer waarschijnlijk met de tot wanhoop drijvende bedaardheid van een log dier dat weigert om op te staan.
Vergis je niet. Je hebt die weerstand nodig om tot actie geprikkeld te worden. Zoals een beeldhouwer weerstand ontmoet in het materiaal waarmee hij werkt.
Nog pijnlijker dan de uiterlijke weerstand, is de innerlijke:
…die onvermijdelijke uren van duisternis wanneer de vensters van de waarachtige waarneming zich schijnen te sluiten, en je niets anders kunt zien dan de wrede warboel van de wereld.
Je religieuze ziel zal dus niet altijd helder zien. Het hoort bij je weg om toch maar voort te ploeteren, ook al zie je niet waar het allemaal toe leidt. Margueritte Yourcenar zegt daarover:
Créer, c’est regarder dans le noir.
Het moet voor jou voldoende zijn dat de ultieme werkelijkheid je éénmaal haar hart getoond heeft. De rest is oefening in trouw en liefdevolle zelfgave.
Oefeningen
- Neem vandaag even de tijd om te rusten bij je creatieve bron.
- Hoe verhouden rust en activiteit zich in jouw leven? In welke richting sloeg de balans de afgelopen week door? Stel vast zonder te oordelen.
- Wees de rest van je dag aandachtig voor weerstand, innerlijk of uiterlijk. Neem telkens heel even de tijd om die weerstand waar te nemen, te benoemen en te verwelkomen als onderdeel van jouw creatieve roeping.
Evelyn Underhill (1875-1941), eerste vrouwelijke prof van Oxford
Evelyn Underhill beschouwde zichzelf lange tijd als atheïst. Bekeerde zich in 1907 tot overtuigd christen na een ingrijpende ervaring tijdens een retraite in een katholiek klooster. Ze schreef verschillende gezaghebbende boeken over mystiek, waaronderMysticism: a study in the nature and development of man’s spiritual consciousness. Ze was de eerste vrouw die retraites gaf in Engeland en ook de eerste vrouw die les gaf aan de universiteit van Oxford. In 1921 werd ze actief lid van de Anglicaanse kerk.