Column maart 2010

Geloofstaal in mensentaal

De grote geloofswaarheden zijn in de vierde eeuw tijdens de Concilies van Nicea (325) en Constantinopel (381) vastgelegd in de Apostolische Geloofsbelijdenis, het zogeheten Credo, dat tijdens de Eucharistieviering na ongeveer 1700 jaar nog steeds gezegd of meestal in het Latijn uitgezongen wordt. De verkorte versie vinden we in de zogeheten waalf artikelen van het geloof. We vragen ons bij het opzeggen daarvan niet af waarin we precies geloven, maar als we serieus bij de woorden stilstaan, kunnen er grote vragen ontstaan. De reden daarvan is dat geloofstaal blijkbaar een andere taal is dan de taal waarmee we elkaar dagelijks aanspreken. Je zou het religieuze taal kunnen noemen, die dichter bij poëzie of literatuur staat dan de taal die wij in het dagelijks verkeer gebruiken.


 

Nog voor ons?
We zullen ons altijd van dit onderscheid bewust moeten zijn, willen we niet vervallen in allerlei misverstanden. Het gaat niet aan om zulke teksten, zoveel eeuwen geleden door serieus gelovige mensen in woorden gegoten, onder het fileermes te leggen en ze aan rationele kritiek te onderwerpen. Waarheden over ons bestaan en over Gods heilsplan met de wereld kunnen ingebed zijn in teksten, die zich niet voor kritiek lenen. De vraag is wel of in de tekst van de oude geloofsbelijdenis nog zingeving is vervat die in onze geloofsbeleving vandaag nog een rol speelt.
Deze vraag kunnen we ons pas stellen als we ons bewust zijn dat we over ons geloof slechts kunnen spreken in metaforen, dat wil zeggen in overdrachtelijke zin langs beelden die we gebruiken om uit te drukken wat we eigenlijk willen zeggen. Als anderen ons dan verstaan, kan dit een bevestiging zijn van datgene waarin we zelf geloven. Maar juist dan zullen we ons bewust moeten zijn, dat geloofstaal altijd vervat is in mensentaal.
Geloofstaal gaat bovendien meestal over de toekomst, over wat nog geen werkelijkheid is maar het hopelijk eens zal worden. Geloven moet daarom gedragen worden door de hoop, om die toekomst naderbij te brengen door de geëngageerde inzet van individu en samenleving.

 

Geloven is overgave
Geloven is dan ook niet alleen het aannemen van geloofsfeiten of geloofswaarheden. Geloven is veel meer overgave, zichzelf durven toevertrouwen aan de Liefde van de Eeuwige, die zich in Jezus kenbaar heeft gemaakt. Wat dit betekent wordt ons in de Schrift gezegd. Het is in de eerste plaats een levenshouding die gericht staat op het welzijn van anderen, vertrekkend vanuit de onvoorwaardelijke liefde die God voor ons wil zijn.

 

Initiatief tot gesprek hierover
Deze gedachten over de zogeheten Apostolische Geloofsbelijdenis zijn zeker niet bedoeld, om te pleiten voor de afschaffing daarvan, maar veeleer om eerbied op te roepen voor de Traditie die ons deze woorden overgeleverd heeft. Maar ze zijn tevens bedoeld om ons te realiseren waarin we zelf geloven en hoe dat geloof een steun is in dit leven. De  Mariënburgvereniging wil hierover een gesprek in gang zetten, om vast te stellen waarin we precies geloven.
TB