Column mei 2013

Optimisme als opdracht

‘We liepen vandaag langs seringen en rozen op kleine Duitse weggetjes’, schrijft Etty Hillesum in haar dagboek vanuit omstandigheden die we ons nauwelijks kunnen voorstellen. Etty was een echte optimist. Ze ontkende haar pro­ blemen en omstandigheden niet. Maar ze paste zich aan en zocht telkens een opening naar vooruitgang. Zij was in staat om zich in heel moeilijke omstandigheden te concentreren op dingen binnen haar macht waarvan zij kon genieten. Haar optimisme werkt aanstekelijk. Ook nu nog. 

Maar de dagelijkse werkelijkheid lijkt weinig ruimte te bieden voor optimisme. Kranten en nieuwsuitzendingen berichten vooral over mislukking, krimp, crisis en ellende. We leven in tijden van grote onzekerheid en angst. En angst werkt, anders dan optimisme, juist verlammend. Het remt het initiatief en zorgt voor een gevoel van machte- en moedeloosheid. Geen wonder dat steeds meer mensen kampen met gevoelens van depressiviteit. Het is, juist in deze tijd, onze menselijke taak optimistisch te zijn en uitdagingen aan te gaan. 

Op een vol Sint Pietersplein heeft paus Franciscus, nog niet zo lang geleden, zijn toehoorders opgeroepen geen treurende en moedeloze mensen te worden. Hoe moeilijk dat soms ook is. Hij riep op het leven ten volle te leven en moeilijkheden samen te overwinnen. Jezus laat zien dat ellende overwonnen kan worden. En het verhaal van iemand die als een dief en ‘loser’ stierf aan het kruis maar leeft is meer dan ooit tevoren nog steeds actueel. Jezus leert dat Geloof in kansen en mogelijkheden, dat Hoop op een betere wereld en Liefde voor de medemens sterker zijn dan angst en crisis. 

We zeggen dat we dit geloven. Maar handelen we ook altijd zo? Je oefenen in ontevredenheid is gemakkelijk, in zorgen maken over geld, klagen over je baas en jezelf constant vergelijken met anderen. Ook zo’n houding werkt aanstekelijk. Een intelligente optimist laat zich niet meeslepen door omstandigheden die niet zijn te beïnvloeden. Maar weet dat er voor elk probleem een – begin van – een oplossing te vinden is en dat alleen de zoektocht naar die oplossing al inspireert. Klagende en mopperende mensen versterken elkaars ellende. Maar het omgekeerde is ook waar. Optimisme verbindt en maakt mensen blij. Het is een belangrijk ingrediënt voor een plezierig leven met elkaar.

Met zo’n inspirerende instelling wordt niet iedereen geboren. Maar met zo’n inspirerende instelling wordt niet iedereen geboren. Maar het is wel mogelijk je daarin te oefenen. Dat dingen veranderen is een natuurlijk gegeven. Maar de geschiedenis leert ook dat omstandigheden die onprettig waren uiteindelijk verdwijnen als we niet bij de pakken neerzitten maar zoeken naar nieuwe wegen. Die omslag in denken gaat geleidelijk. En meestal met “een mens tegelijk”. Het heeft geen zin om depressief te wordenvan welke toestand ook. Optimisme is een keuze. En onze opdracht.

R.P.