Samenvatting slotdocument Afrikasynode

20Bij de foto: Victor Scheffers, de Secretaris Justitia et Pax, was de enige Nederlander die door de paus was uitgenodigd om als deskundige aan de Synode deel te nemen. Hij had het recht de Synode toe te spreken. Doordat veel bisschoppen hun tijd overschreden kwam hij niet aan het woord. Wat hij had willen zeggen is wel in de documenten van de Synode opgenomen.

Het slotdocument tweede bijzondere synode voor Afrika in hoofdlijnen

I. Afrika vandaag
Hoewel Afrika rijk is aan menselijke talenten en natuurlijke hulpbronnen, leven veel Afrikanen nog steeds in armoede, ellende, oorlogen, conflicten, crises en chaos. Deze zijn grotendeels het gevolg van menselijke beslissingen en van activiteiten van mensen die geen respect hebben voor het algemeen welzijn. Vaak kunnen zij hun gang gaan dankzij de medeplichtigheid van lokale leiders en buitenlandse belangen.

Er is veel goed nieuws in veel delen van Afrika. Maar de moderne media hebben vaak de neiging om slecht nieuws te benadrukken en lijken zich dus meer op onze ellende en gebreken te richten, dan op de vooruitgang die we boeken. Er zijn voldoende signalen van initiatieven die naar effectieve oplossingen voor onze problemen streven.

II. In het licht van het geloof
Echte vergeving streeft naar bekering en herstel, en leidt tot een vrede die conflicten bij de wortel aanpakt en die van onze voormalige slachtoffers broers en zussen maakt en van onze oude vijanden vrienden. Aangezien het God is die deze verzoening mogelijk maakt, moeten we voldoende plaats inruimen voor het gebed en voor de sacramenten die hierop betrekking hebben, met name het sacrament van boete en verzoening.

III: De Wereldkerk
De kerk in Afrika dankt God dat veel van haar zonen en dochters als missionaris in andere continenten werken. Speciale dank gaat uit naar degenen, die juist in tijden van oorlog en ernstige crisis bij hun mensen bleven. Sommige van hen hebben die trouw met hun leven moeten bekopen.

IV: De Kerk in Afrika
Wij zijn ervan overtuigd dat de eerste en meest specifieke bijdrage van de Kerk aan de bevolking van Afrika de verkondiging van het Evangelie van Jezus Christus is. In dit verband moeten alle leden van de kerk – geestelijken, religieuzen en leken – worden ingezet om in eenheid samen te werken en daaruit kracht te putten.

Als bisschoppen, nemen we onszelf voor om binnen onze bisschoppenconferenties naar eenheid te streven. De eenheid van het episcopaat is een bron van grote kracht, terwijl het ontbreken ervan energie verkwist, inspanningen dwarsboomt en ruimte biedt aan de vijanden van de Kerk om ons getuigenis teniet te doen. Vooral in de media en de sociale communicatie is een dergelijke nationale samenwerking en samenhang erg nuttig.

Elke bisschop moeten zorgen voor de oprichting van een commissie voor Gerechtigheid en Vrede (Justitia et Pax). We moeten hard blijven werken aan de vorming van het geweten en het veranderen van harten door middel van doeltreffende catechese op alle niveaus. Onze bisdommen moeten modellen van goed bestuur, transparantie en goed financieel beleid zijn. We moeten ons best blijven doen om de armoede, die een belangrijk obstakel voor vrede en verzoening is, te bestrijden. Ideeën voor programma’s rond microfinanciering verdienen alle aandacht.

Dierbare broeders in het priesterschap, tijdens dit ‘Jaar van de Priester’ spreken wij met name u aan, omdat u een belangrijke positie inneemt in het apostolaatwerk van uw bisdom. Catechese, de vorming van de leken en de pastorale zorg voor mensen kunnen niet slagen zonder uw volledige inzet voor uw parochie of de plaatsen waar u aangesteld bent. Uw trouw aan het priesterschap, met name een celibatair en kuis leven en de onthechting van materiële dingen, zijn een duidelijk getuigenis voor het volk van God.

Afrika is de afgelopen jaren ook een erg vruchtbare voedingsbodem voor religieuze roepingen geworden: zowel priesters als broeders en zusters. Wij danken God voor deze grote zegen. De synode feliciteert met name de vrouwelijke religieuzen voor hun toewijding en ijver in hun apostolaat in de gezondheidszorg, het onderwijs en andere terreinen van menselijke ontwikkeling.

Deze synode kijkt met diepe genegenheid naar de lekengelovigen van Afrika. U bent de Kerk van God op de marktplaatsen van de samenleving. Het is in en door u dat het leven en het getuigenis van de Kerk in de wereld zichtbaar worden gemaakt. Laat uw christelijk geloof doordringen in elk facet van uw leven: in het gezin, op het werk, in de politiek en het openbare leven. Dit is geen gemakkelijke taak. Daarom is het goed om veel te bidden en de sacramenten te ontvangen.

De synode heeft een belangrijke en bijzondere boodschap voor de Afrikaanse katholieken in openbare functies. Wij prijzen u, omdat u zich – ondanks alle gevaren en onzekerheden van de politiek in Afrika – beschikbaar stelt voor de openbare dienst aan uw volk, als een apostolaat voor de bevordering van het gemeenschappelijk welzijn en het Koninkrijk Gods.

Afrika heeft heiligen in hoge politieke functies nodig: heilige politici, die het continent bevrijden van corruptie, die zich inzetten voor het welzijn van de mensen en die weten hoe ze ander goedwillende mensen van buiten de Kerk moeten bezielen om de handen in elkaar te slaan tegen de gemeenschappelijke kwalen, waarmee onze volkeren kampen. Veel katholieken in hoge ambten zijn jammerlijk tekort geschoten in hun openbaar optreden. De synode roept deze mensen op om berouw te tonen, of hun publieke functies neer te leggen en te stoppen met het veroorzaken van meer problemen voor mensen en daarmee ook de Katholieke Kerk een slechte naam geven.

Geachte katholieke gezinnen van Afrika, wij feliciteren u met uw hardnekkige trouw aan de idealen van het christelijke gezin en het behoud van de beste waarden van onze Afrikaanse familie. Wees op uw hoede voor het kwaadaardige ideologische vergif uit het buitenland, dat beweert “moderne” cultuur te zijn. U moet doorgaan met het verwelkomen van kinderen als een geschenk van God en hen ook over God blijven vertellen, zodat ze in de toekomst mensen van verzoening, gerechtigheid en vrede zullen worden. Door armoede zijn ouders vaak niet in staat om goed voor hun kinderen te zorgen, met desastreuze gevolgen. De meeste gezinnen vragen niet meer dan hetgeen genoeg is om te overleven. Ze hebben een recht om te leven.

De specifieke bijdrage van vrouwen – niet alleen thuis als echtgenote en moeder – maar ook op sociaal gebied moet over het algemeen meer worden erkend en bevorderd. De synode beveelt onze lokale kerken aan om verder te gaan dan de algemene uitspraak van de EIA en in plaats daarvan concrete structuren op te richten, om de reële participatie van vrouwen “op passende niveaus” werkelijkheid te laten worden.

Jong volwassenen, we voelen de noodzaak om bijzondere aandacht aan jullie te besteden. Jullie zijn vaak verwaarloosd, losgelaten als doelwit voor alle soorten van ideologieën en sekten. Jullie worden het meest gebruikt voor geweld. Wij dringen er bij alle plaatselijke kerken op aan om een hoge prioriteit aan jongerenpastoraat te geven.

V: Een beroep op de internationale gemeenschap
De Kerk is ongeëvenaard in de strijd tegen HIV/aids en de zorg voor mensen in Afrika die ermee besmet zijn. Deze synode waarschuwt – samen met de Heilige Vader paus Benedictus XVI – dat het probleem niet kan worden overwonnen door condooms uit te delen.

Wij roepen iedereen, die werkelijk geïnteresseerd is om de seksuele overdracht van HIV/aids te stoppen, op om te erkennen dat programma’s die onthouding bij ongehuwden en trouw bij gehuwden voorstellen, succesvol zijn gebleken.

Tegen de grootmachten van deze wereld zeggen wij: behandel Afrika met respect en waardigheid. Afrika vraagt om een verandering in de economische wereldorde, omdat het gebukt gaat onder onrechtvaardige structuren. De recente onrust in de financiële wereld toont de noodzaak van een radicale verandering van de spelregels aan. Maar het zou een tragedie zijn als er alleen aanpassingen worden gedaan in het belang van de rijken en weer ten koste van de armen. Veel van de conflicten, oorlogen en armoede in Afrika komen voornamelijk voort uit deze onrechtvaardige structuren.

Er is een ander beleid nodig met betrekking tot de schuldenlast van de arme landen, die letterlijk kinderen doodt. Multinationals moeten stoppen met hun criminele verwoesting van het milieu in hun gulzige exploitatie van natuurlijke hulpbronnen. Het is kortzichtig om oorlogen aan te wakkeren om dan in de chaos snel winst te kunnen maken ten koste van mensenlevens en bloed. Is er dan niemand in staat en bereid om deze misdaden tegen de menselijkheid te stoppen?

VI: Afrika, sta op!
Wij prijzen de inspanningen om Afrika te bevrijden van culturele vervreemding en politieke gebondenheid. Op economisch vlak heeft Afrika geprobeerd om via het NEPAD (Nieuw Economisch Partnerschap voor Afrikaanse Ontwikkeling) voor zichzelf een strategisch kader voor ontwikkeling te scheppen. De synode beveelt deze inspanningen aan, omdat ze de economische emancipatie van Afrika combineren met de vestiging van goed bestuur. Helaas zier hier ook het knelpunt. Voor de meeste Afrikaanse landen zijn de mooie documenten van NEPAD nog steeds een dode letter.

De synode feliciteert oprecht de weinige landen in Afrika die de weg naar echte democratie zijn ingeslagen. De synode is bedroefd te merken dat in veel lande sprake is van een schandalige situatie. Wij denken met name aan Somalië, Noord-Oeganda, Zuid-Soedan, Darfur, Guinee en andere plaatsen. Hoewel buitenlandse belangen hiervoor deels verantwoordelijk zijn, doet dit niet af aan het feit dat er ook sprake is van een schandelijk en tragisch samenspannen van lokale politieke leiders. Deze politici verraden en verkopen hun volken.

VII: Gebruik onze geestelijke krachten
De synode roept op tot een grotere oecumenische samenwerking met onze broeders en zusters van andere christelijke tradities. We kijken ook uit naar meer dialoog en samenwerking met moslims, de aanhangers van de traditionele Afrikaanse religie (ATR) en mensen van andere godsdiensten. Religieus fanatisme veroorzaakt grote problemen in veel delen van Afrika. Vanuit onze traditionele religieuze cultuur hebben wij Afrikanen een diep en aangeboren gevoel voor God, de Schepper. Wanneer dit religieus gevoel verkeerd gestuurd wordt door fanatici of gemanipuleerd wordt door politici, worden conflicten uitgelokt die de neiging hebben iedereen te verzwelgen.

De synode hoorde veel synodevaders vertelen over hun succes in de dialoog met moslims. Zorgen omtrent verzoening, gerechtigheid en vrede raken de hele gemeenschap, ongeacht ieders geloof. Christenen en moslims delen veel waarden en kunnen daardoor bijdragen aan het herstel van vrede en verzoening in onze landen.

Vrijheid van godsdienst omvat echter ook de vrijheid een geloof te delen en het aan te bieden, in plaats van het op te leggen. En het omvat de vrijheid om bekeringen te accepteren. Landen die hun burgers bij wet verbieden om christen te worden, beroven hun eigen burgers van het fundamentele recht van de mens op godsdienstvrijheid. Deze synode waarschuwt dat een dergelijke beperking van deze vrijheid de oprechte dialoog ondermijnt en echte samenwerking frustreert. Christenen die besluiten om van godsdienst te veranderen, worden in islamitische kringen verwelkomd. Daarom moet er in deze kwestie ook sprake zijn van wederkerigheid. Wederzijds respect is de weg vooruit. (Bron: VIS)