Een inkijk in een fundamenteel probleem in het Amazonegebied.

Amazone-evangelicalen en katholieken: de onmogelijke dialoog?

Bij de synode zijn ook waarnemers van andere kerken uitgenodigd. Zo zijn er twee deelnemers uit de Evangelicale Beweging in het Amazonegebied.

 

Door Mélinée Le Priol, La Croix International

23 oktober 2019

De uitnodiging tot meer overleg tussen katholieken en evangelicalen in het Amazonegebied was voldoende om de deelnemers aan de bisschoppensynode wakker te schudden.

“Bezoek onze kerken, ontmoet onze voorgangers, kom koffie drinken!” zei Pastor Moab Caesar Carvalho Costa in het Vaticaan op 8 oktober. Deze Braziliaanse Pinksterhistoricus was als waarnemer aanwezig bij de synode.

Hoewel de invloedrijke Pinksterkerken in Latijns-Amerika door de katholieke hiërarchie vaak als een bedreiging worden gezien, was deze uitnodiging verrassend. Door haar geduchte concurrenten uit te nodigen voor deze bijzondere synode lijkt de katholieke kerk vooral gevoel voor de realiteit te hebben getoond.

De trend is niet te ontkennen: na vijf eeuwen religieus monopolie verliest de katholieke kerk terrein in Latijns-Amerika. In Brazilië is het aantal katholieken gedaald van 95 procent in 1970 tot 52 procent in 2017. Volgens het Braziliaanse Instituut voor Statistiek (IBGE) zal Brazilië, het meest katholieke land ter wereld, vanaf 2030 een evangelische meerderheid hebben.

“Alleen voor mijn Pinksterkerk, de  “Assembléias de Deus”, zijn er meer dan 2000 predikanten in Brazilië, bijna allemaal in de Amazone,” zei Carvalho, die zich ervan bewust is dat priesters steeds zeldzamer worden in de uitgestrekte tropische bossen. (Daarnaast is er in Brazilië ook nog een concurerende Igreja Universal do Reino de Deus (Universele Kerk van het Koninkrijk Gods, red.).

‘Er is iets mis met ons’

“Ik ken een dorp nabij de grens met Brits-Guyana, waar twee katholieke kerken en 17 evangelische pastores zijn!” zei pater Roberto Jaramillo, hoofd van de Latijns-Amerikaanse provincie van de Jezuïeten. ‘Het is niet verwonderlijk dat de katholieke kerk zich bedreigd voelt, zelfs dat ze een zekere jaloezie jegens hen voelt’, zei pater Jaramillo.

Sommige katholieke leiders durven zich de vraag te stellen: “Wat is er mis met ons als we merken dat we het contact kwijt zijn. Zelfs onze beste mensen, zoals onze catechisten, worden uiteindelijk ingepalmd door de evangelicalen.” zei pater Jaramillo.

Pedro Arana Quiroz, een Presbyteriaanse pastor uit Peru, erkende dat Pinkstermensen zich scherp bewust zijn van een werkelijkheid waaraan geen christen voorbij kan gaan. “God is allereerst en het meest aanwezig in onze wereld door zijn Geest”.

 

Proselytisme als een obstakel voor dialoog

Bij de synode toonden de meeste deelnemers, tenminste in het openbaar, een zekere openheid tegenover de evangelicalen, zoals de Venezolaan die tegenover de andere synodevaders verklaarde dat “het voor de inwoners van het Amazonegebied beter is door deze kerken te worden geëvangeliseerd dan door niemand.”

Maar lang niet iedereen is deze mening toegedaan.

Veel van degenen in Brazilië, die overgingen naar de Pinksterkerken hebben het uiteindelijk opgegeven en zijn onverschillig geworden voor religie, zei bisschop Carlo Verzeletti van Castanhal, Brazilië. “In dit geval, zou ik zeggen, beter niets dan de Evangelicals,” zei bisschop Verzeletti.

Hij erkende de goede wil van de evangelische deelnemers aan de synode, maar verzekerde dat zij in hun gevoel voor dialoog slechts een minderheid zijn. “In de praktijk is het niet gemakkelijk om samen te werken. Deze pastores zijn dikwijls sterk uit op zieltjeswinnerij en zijn gesloten. Soms slagen onze priesters erin om met hen te praten, maar dit is niet de algemene ervaring”, zei bisschop Verzeletti.

 

De gevoelige kwestie van ecologie

Sommigen geloven echter in een dialoog, zoals RELEP (Latin American Network of Pentecostal Studies), een forum waarin pinkster- en katholieke onderzoekers uit 15 Latijns-Amerikaanse landen, opkomen voor de gevoelige kwestie van de ecologie..

De Braziliaanse president Jair Bolsonaro, een ongecompliceerde tegenstander van het milieu, werd gekozen door een grote aanhang onder de Evangelicals. Momenteel zijn verschillende evangelische pastores parlementslid of maken deel uit van de Braziliaanse regering.

“De kosmische visie van de pinksterbeweging, die de nabije terugkeer van Jezus Christus aankondigt, leidt  mijn volgelingen af van zorg voor de leefomgeving”, zei pastoor Carvalho. Hij is eveneens lid van RELEP, en hij wil geloven dat integrale ecologie uiteindelijk evangelicalen en katholieken in het Amazonegebied samenbrengt.

“Theologische vragen hebben de verdeeldheid bevorderd, maar de bescherming van “het gemeenschappelijke huis”, zoals verzet tegen tegen abortus, brengt ons waarschijnlijk bij elkaar”, zei pastor Carvalho. Hij is ervan overtuigd dat hij bij zijn terugkeer naar Brazilië na drie weken van de Synode, meer gevoel zal hebben gekregen voor dit soort vragen en dat hij het meer legitiem zal vinden om deze vragen aan zijn gelovigen in de kerk van de Assemblies of God voor te leggen.

Lees een artikel uit het dagblad NRC over de situatie in Brazilië.