Coronacrisis legt gebrek aan visie in veel parochies bloot

We zijn nu bijna twee maanden onderweg in ‘de coronatijd’, ook als parochies. We beginnen aan de situatie te wennen: veel afleidingen zijn verdwenen, het sociale contact is noodgedwongen afgenomen en beperkt tot anderhalve meter. De eindigheid en kwetsbaarheid van het leven zijn meer op de voorgrond komen te staan. Reikhalzend kijken we uit naar de tijd dat we dingen weer mogen: op bezoek bij anderen, naar een restaurant toe, sporten met elkaar en bij elkaar komen in de kerk. Hoe zit het met onze parochies? Grofweg zie ik drie strategieën van parochies op dit moment, die ik alle drie herken vanuit mijn eigen ervaring.

1. Wachten tot de coronatijd voorbij is
De eerste is te wachten totdat “de coronatijd voorbij is.” Tot die tijd zijn alle vieringen, bestuursvergaderingen, werkgroepen en bijeenkomsten afgelast. Soms zorgt men maandelijks of wekelijks voor een nieuwsbrief op de website van de parochie en gaat een diaconale groep beperkt door. Na de coronatijd hoopt men en verwacht men op de oude voet verder te gaan. De eerste weken van de coronacrisis zat ik ook op deze strategie: we lasten bijvoorbeeld de tweewekelijkse vrouwengebedsgroep af, wachtten af en moesten nog wennen aan de nieuwe werkelijkheid.

2. ‘Iets digitaals doen’
De tweede optie is om op goed geluk ‘iets’ te doen op dit moment. Veelal is dit het aanbieden van een livestream – wat voor veel parochies een hele prestatie is – en waarbij men hoopt dat de schade van het verlies aan kerkgangers en financiën na de coronatijd beperkt wordt. Ook ik was en ben blij, dat de parochie waar wij heen gaan, een goede livestream aanbiedt, waardoor we ons toch nog enigszins met de parochie verbonden kunnen voelen.

Wat deze twee strategieën echter gemeen hebben, is dat zij bloot leggen dat een visie op het parochie zijn en het kerk-zijn op veel plaatsen ontbreekt. Met name ook een visie om mensen van buiten de kerk te bereiken met het evangelie. Want immers, de missie en de visie van een parochie veranderen niet in deze coronatijd, alleen de context waarin zij deze missie en visie uitleeft.

Wat is de missie van onze Kerk, van de parochie? Waarom bestaan we? In welke bewoordingen je het ook aangeeft, het heeft iets te maken met ‘mensen helpen om God, Jezus (beter) te leren kennen.’ Tegenwoordig spreken we vaak over mensen helpen om ‘leerlingen van Jezus’ te worden (zie Mt. 28, 19-20). Als mensen leerling van Jezus zijn geworden, kan het niet anders dat zij anderen willen helpen om ook Zijn leerling te worden, en dat zij hiervan getuigen in woord en daad.

Bij de visie van de parochie, gaat het over wat je zou willen bereiken over grofweg vijf jaar. Visie is een beeld van de toekomst hoe het zou kunnen zijn. Het is een beeld dat passie in ons opwekt. Hiernaartoe willen we de mensen motiveren en mee op weg nemen: ‘Stel je toch eens voor dat…’ Deze visie kan per parochie verschillen en is natuurlijk afhankelijk van waar de parochie zich bevindt, bijvoorbeeld op het platteland, in een Vinex wijk of in een stad.

3. Snelle aanpassing aan de nieuwe werkelijkheid vanwege duidelijke missie en visie
Het valt mij op dat parochies die een heldere missie en visie hebben veel sneller de omslag kunnen maken naar de nieuwe werkelijkheid waarin wij nu leven. Zij zijn vrij vlot aan de slag gegaan om juist in deze nieuwe situatie mensen te helpen om leerlingen van Jezus te worden. Concreet zie ik dat terug in de volgende initiatieven:

Open kerken
Nu de vieringen niet meer publiek toegankelijk zijn, proberen zij de kerken op andere momenten te openen voor gebed, het opsteken van een kaarsje en andere gebedsmomenten aan te bieden dan de Eucharistie, waaronder Eucharistische aanbidding. Ik hoor terug dat daar veel gebruik van wordt gemaakt, juist in deze onzekere tijd voor veel mensen en in een tijd waarin veel levensvragen sterker naar boven komen.

Mensen digitaal bereiken
Nu de mensen niet meer naar de vieringen kunnen komen, proberen zij op diverse manieren mensen op een digitale manier te bereiken, in eerste instantie veelal parochianen, maar ook mensen van buiten de parochie. Zij maken een digitale professionaliseringsslag op het gebied van hun website, social media, livestreaming, maar ook van meer interactieve platforms als Zoom en Mircosoft Teams. Zij experimenteren online met diverse vormen van liturgie, gebed, catechese en sociale ontmoetingen. Zij schakelen hiervoor bewust (veelal jonge) parochianen in, die expertise hebben op het digitale gebied en kunnen regelen wat hiervoor technisch nodig is. Het aanbieden van cursussen als een online Alpha of een online Marriage course passen in die lijn. Dit in het besef dat het voor velen van buiten de parochie een lagere drempel kan zijn om deel te nemen aan dergelijke online cursussen. Deze parochies beseffen dat ook ná de coronatijd deze digitale deur een belangrijke manier zal zijn om nieuwe mensen te bereiken, en dat ze nu maar beter van de gelegenheid gebruik kunnen maken om hiermee te oefenen.

Persoonlijk gaat onze vrouwengebedsgroep nu door via Zoom en het valt mij op – na alle koudwatervrees bij mijzelf en ook anderen – hoe goed het geloofsgesprek op deze wijze kan doorgaan.

Caritas vanuit de huiskerk
Het valt mij ook op, dat deze parochies niet alleen gedragen wordt door een pastoor of een pastoraal team, maar dat een brede groep van parochianen zich verantwoordelijk voelt voor de parochie. Zij voelen zich geroepen om mensen van de parochie, maar ook daarbuiten op te bellen en te ondersteunen waar dat nodig is, zowel geestelijk als materieel. Zij helpen zieken, eenzamen en gezinnen die het moeilijk hebben. En zij voelen zich hierin ondersteund door hun pastorale team.

Tot slot, welke strategie heeft u en uw parochie, wellicht onbewust, gekozen? Misschien kan dit artikel aanleiding zijn om hier eens met elkaar over te spreken, en niet af te wachten als parochie tot de coronacrisis voorbij is. Er is meer mogelijk dan u denkt, zeker als we het doen vanuit het gebed! Wees niet bang daarbij hulp te vragen van anderen om u te helpen!

Tips
1. Alle pastoraal verantwoordelijken wil ik aanraden om de eerste twee hoofdstukken van het Als God renoveert werkboek door te werken, juist in deze tijd. Deze hoofdstukken gaan over visie en hoe je een goed team samenstelt om je te helpen. Pastoors, die dit graag met andere pastoors in een aantal online bijeenkomsten willen bespreken: meld u bij het CPS.
2. Een andere tip is om deze video over ‘visie definiëren’ van de Canadese priester James Mallon met het pastoraal team en een groep betrokken parochianen te bekijken en te bespreken. Dat kan prima in een online meeting!
3. Vanuit Divine Renovation UK worden er diverse webinars georganiseerd (in het Engels, gratis en slechts een uur), die erg nuttig zijn om parochieverantwoordelijken te helpen om in juist deze tijd missionair te zijn. Kijk voor het actuele aanbod op hun website.

(Mirjam Spruit) Centrum voor Parochiespiritualiteit