Kerk en jonge mensen synode blog dag 2

4-10-2018

Dag na dag nemen we je mee met een blogpost, samen naar de synode, die paus Franciscus afgelopen woensdag heeft geopend. Gedurende drie weken bespreken bisschoppen vanuit de hele wereld vragen over jeugd, geloof en hun roeping. Pater Clemens Blattert SJ neemt deel als peritus, deskundige deel aan de Synode. Vandaag: dag 2.

Gistermiddag kon ik de paus van dichtbij meemaken. Terwijl we voor de aula stonden en iedereen nog zich aan het oriënteren was, kwam de paus helemaal alleen met dossiers onder zijn arm en een aktetas in zijn hand om de hoek. Bij de ingang gaf hij de Zwitserse Garde een hand, stond bij de ingang en schudde heel vanzelfsprekend binnekomende deelnemers de hand. Eenvoud en hartelijkheid, die de sfeer van de eerste synodedag tekenen.

de opening

Bij de openingstoespraak voelde men: de paus maakt zich zorgen. Hij wil dat de kerk zich opent, verandert en levendiger wordt. Zijn toespraak was motiverend, ze was serieus, maar altijd gekruid met humoristische passages. Hij zei: “Het doel van deze synode is niet alleen een document dat meestal door enkelen wordt gelezen, maar dat door velen wordt bekritiseerd, maar bovenal worden concrete pastorale initiatieven ontwikkeld.” (Zie ons eerder bericht hierover)

Door deze toespraak, zijn manier van doen en zijn uiterlijk, werd ik er nogmaals aan herinnerd dat deze paus een echte leraar is, omdat het heel duidelijk wordt dat hij, vanuit de diepste innerlijke overtuiging, ook een leerling wil zijn.
Vervolgens spraken twee kardinalen over de voorbereidingen voor de synode. Ik merkte bij mezelf dat ik dreigde de bezieling die de paus had gegeven daardoor wegvloeide. Maar dat lijkt mij ook niet ongebruikelijk.

Kennismaken
Vooral met zo’n grote groep, die nog nooit zoveel heeft ontmoet, was het gisteren en vandaag vooral een elkaar leren kennen. Het ging over de procedures in het algemeen, het ging om technische kwesties die verband hielden met het stemmen en het ging om het krijgen van een gevoel voor de bijeenkomst: wie is er en wie ken ik al? Welke groepen zijn er eigenlijk? Met wie kan ik praten en meningen uitwisselen? Het voelt een beetje aan sport: we worden eerst opgewarmd.

Mijn vraag

Mij houdt nu allereerst de vraag bezig: spreken de jongeren op deze synode? Of luisteren de bisschoppen alleen naar elkaar? In de wat droge openingstoespraken werd de procedure me echter duidelijk: uitgaande van de wereldwijde online-enquête, de gegevens van de presynode en vele inzendingen aan het  Vaticaan, werd werkdocument, instrumentum laboris geschreven. Dit is een weerspiegeling van de leefwereld, de wensen en verwachtingen van de jongeren. Nu is de taak van de bisschoppen om te reageren op deze interventie van de jonge mensen. De jongeren hebben gesproken – de bisschoppen moeten nu hun mening geven over de ingewikkelde onderwerpen en laten zien of ze de jeugd echt begrepen hebben of dat ze niet verder komen dan ‘business as usual’.

Verrasend serieus

Dat de hoogste kringen in de kerk de zaak serieus nemen, blijkt uit de samenstelling van de synode: alle kardinalen die een Vaticaans ministerie (dicasteri) leiden, zitten in de zaal en luisteren. Meer dan 250 bisschoppen besteden hun tijd aan de vraag wat zijn de problemen en zorgen van de jeugd en hoe die aan te pakken? Ik kom tot de conclusie: de kerk neemt de zaak serieus en wil eerst zelf leren door te luistvoor ze als leraar optreedt.

Vandaag was ik verrast hoe open en hoe gevarieerd het gesprek was. De dag werd gekenmerkt door vier minuten durende interventies door bisschoppen, ze reageerden hierin op het werkdocument, instrumentum laboris. De een geeft een kleine theologische lezing, de volgende een sociologische analyse. Weer een ander benadert het als een spiritueel thema. Anderen gaven eenvoudig een persoonlijk getuigenis, sommige zelfs een politieke verklaring. Het was heel boeiend om deze verscheidenheid van gevoelens en benaderingen waar te nemen. De bisschoppen luisterden naar de paus, die hen aanspoorde om openlijk en vrij te spreken. En dat doen ze.

En hoewel slechts 30 jonge mensen hier in de zaal zitten – ze tonen het heel duidelijk met enthousiaste kreten en applaus, wat hen aanspreekt!

Laudato si´?

Slechts één ding verbaast me heel erg: wij deelnemers hebben natuurlijk al onze laptops hier, toch wordt er ontelbaar veel papier uitgedeeld, dat men simpelweg als pdf-documenten beschikbaar had kunnen stellen. Hoe zit het met Laudato si? Op dit punt denk ik met een zekere weemoed terug aan de bijeenkomst van de Jezuïeten twee jaar geleden, daar was geen papier, daar werden alle documenten digitaal ter beschikking gesteld.

Om vast te houden

Tot slot een opmerking die gemaakt werd en die me erg aanspreekt, omdat het is wat ik wens voor mezelf en voor de kerk:

“Een geloof dat ons niet in een crisis brengt, is een geloof in een crisis; 
een geloof dat ons niet toestaat te groeien is een geloof dat moet groeien; 
een overtuiging die geen vragen oproept is een overtuiging waarover we onszelf vragen moeten stellen; 
een geloof dat ons niet verlevendigt, is een geloof dat moet worden nieuw leven ingeblazen; 
een geloof dat ons niet wakker schudt, is een geloof dat moet worden wakker geschud. “

(Instrumentum Laboris 73, een citaat van paus Franciscus uit zijn kersttoespraak tot de Curie in 2017)

Clemens Blattert SJ

Pater Clemens Blattert SJ (1977) neemt als deskundige deel aan de Synode. Deze jezuïet geeft leiding aan de Zukunftswerkstatt SJ, (werkplaats voor de toekomst) in Frankfurt aM  die aan jonge mensen de gelegenheid wil geven om zich te oriënteren op hun plaats in de wereld van vandaag en morgen.

vertaling en bewerking van dit blog: redactie www.deroerom