column
– Frans Wijnands, onze Rome correspondent –
Een ‘oorlogszuchtige’ slotrede van paus Franciscus en de schokkende onthullingen over vernietigde misbruikdossiers typeren de zondag afgesloten vierdaagse topconferentie in het Vaticaan over het kindermisbruik binnen de rk-kerk. De boetedoening en de herhaalde Mea Culpa’s van de ruim 100 deelnemende bisschoppen uit alle delen van de wereld kunnen moeilijk een verrassing worden genoemd.
Het meest schokkende nieuws op de conferentie kwam uit onverwachte hoek: uit Duitsland. Kardinaal Reinhard Marx, aartsbisschop van München haalde keihard uit naar de gang van zaken in de Duitse kerkprovincie in de afgelopen decennia. “In Duitsland waar de afgelopen tientallen jaren duizenden gevallen van misbruik aan het licht zijn gekomen, zijn misbruikdossiers bewust vernietigd of er zijn helemaal geen dossiers van aangiften aangelegd’.
Marx, die voorzitter is van de Duitse bisschoppenconferentie hekelde de aanpak in het verleden toen zwijgen en weg kijken gebruikelijk was. ‘En Duitsland is geen eiland’, daarmee suggererend dat ook elders misbruikdossiers verdwenen zijn, of aanklachten niet in behandeling zijn genomen. Daarom moet er volgens kardinaal Marx in elk bisdom in de wereld een ‘luister-loket’ komen, een adres waar slachtoffers hun verhaal (aangifte) kwijt kunnen en waar schriftelijk nota van wordt genomen.
Het Vaticaan heeft op de slotdag laten weten dat er in de zeer naaste toekomst nog concrete maatregelen tegen het misbruik bekend zullen worden gemaakt. Dat is ook het meest wezenlijke voor de slachtoffers. Uit hun kringen klonk gisteren meteen al teleurstelling over de slotrede van paus Franciscus. Voor neutrale toehoorders – voor zover die er al zijn – klonk de paus strijdvaardig, bijna ‘oorlogszuchtig’ want er zal en moet een eind komen aan het misbruiken van kinderen. Niet alleen binnen de kerk maar in de hele mondiale samenleving. En niet alleen seksueel, maar ook machtsmisbruik in andere vormen: kind-soldaten, kinderarbeid, kinderprostitutie, kinderen op de vlucht.
De paus noemde misbruik binnen de kerk extra schandalig en misdadig omdat het in contrast staat met de morele autoriteit van de kerk en haar geloofwaardigheid als het om ethische zaken gaat. ‘In de begrijpelijke woede van de slachtoffers is ook de woede van God te horen die zich verraden voelt door de daders; gewijde mensen in Zijn dienst’, aldus de paus.
Hij beloofde dat er van nu af aan geen geval van misbruik meer aan de aandacht mag en zal ontsnappen. Elke aanklacht zal serieus en openlijk behandeld moeten worden. Maar hoe? , is de vraag die blijft hangen. Meer psychologen in de seminaries?, zoals een deelnemer voorstelde, meer personalia-onderzoek van priesters die van het ene bisdom of van het ene land naar het andere verhuizen?, meer toezicht van iedere bisschop? Want die zijn in het verloop van de misbruik-top aangewezen als de eerst verantwoordelijke voor wat er in hun diocees gebeurt.
Het succes van de conferentie kan pas in de (naaste) toekomst worden bepaald als duidelijk wordt of in alle bisdommen, parochies, kloosters en in het Vaticaan zelf rigoreus wordt opgetreden bij elk oud of nieuw geval van misbruik.
franswijnands@kpnmail.nl